نقوش بلوچ دوزی
نقوش بلوچ دوزی
هنرمند بلوچ می‌کوشد تا واقعیات زندگی، محیط اطراف، مردم منطقه و باورهای قومی خویش را درنقش های آثارش منعکس و جاودانه کند. زنان از موجودات و حیواناتی که هر روز با آنان سروکار دارند و جزئی از زندگی آنان است نقش می‌زنند: حیواناتی چون بز که عمده‌ترین وسیله برای امرار معاش خانواده سوزن‌دوز است؛ شتر حیوان نجیب و صبوری که یار جدا ناشدنی مردم منطقه بوده و کاراترین وسیله نقل و انتقالات در محیط و نعمتی خدادادی که در سفال کلپورگان ماندگار شده است؛ عقرب، مار و… که از نقوش رایج در بلوچستان است.
نقوش بلوچستان، الهام گرفته از حیوانات و گیاهانی بوده که به‌مرور دست‌خوش تغییر و تحول شده و به‌صورت اشکالی هندسی ماندگار شدند که هندسی بودن نقوش نیز از ویژگی‌های طرح‌ها و نقش‌های قدیمی ایران و بلوچستان است.
نقش و نگارهای سوزن‌دوزی، نسل به نسل به‌وسیله مادران به دختران آموخته می‌شود و در لایه‌های زیرین ذهن زنان بلوچستان رخنه می‌کند.
هنر دست زنان بلوچ چنان دارای جذابیت و انعطاف است که اکثر طراحان لباس و مد ایرانی و همچنین سایر صنایع تولیدی طرح های صورت گرفته را با محوریت سوزن دوزی بلوچ و با الهام از نقش و نگار این هنر دست زنان ایرانی مزین می نمایند.
امروزه اکثر البسه های تولیدی ایرانی نظیر مانتو و یا روسری و همچنین لباس هایی که حتی از کشور چین تولید می شود مزین به نقش و نگار و اشکال سوزن دوزی بلوچ هستند البته این طرح ها اکثراً کار دست نیست و بیشتر بصورت چاپی انجام می شود اما در برخی پوشاک ایرانی و برندهای معتبر از اصل سوزن دوزی بلوچ مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین باوجود اینکه سوزن دوزی در فرهنگ بلوچ بیشتر در پوشش زنان بلوچ و یا بر روی پشتی، بالشت، پرده، رومیزی و… مورد استفاده قرار گرفته اما در حال حاضر برخی از طراحان خلاق مد و لباس بلوچ از نقوش این هنر فاخر در لباس های مردان از قبیل پیراهن، کروات، شال گردن و.. بهره جسته اند که این مهم توانسته مورد توجه و پسند جوانان و دوستداران فرهنگ و هنر بخصوص هنرمندان موسیقی و سینما در ایران و خارج از مرزها نیز واقع گردد.
با آنکه هنر سوزن دوزی و به تبع آن البسه زنان بلوچ در کشور و حتی فراتر از مرزهای این آب و خاک توانسته محبوبیت خود را در میان مردم و دوستداران به فرهنگ و هنر ناب ایرانی ایجاد نماید، این صنعت در ایران باتوجه به عدم بازاریابی محصولات سوزن دوزی فقط بصورت اختصاصی در بین قشر مرفه جامعه مورد استفاده قرار گرفته و بدلیل محدودیت در عرضه این هنر ،عموم مردم از دسترسی به این هنر اصیل محروم مانده اند.
هنر سوزن دوزی در سالهای دهه پنجاه و شصت
گرچه با تحولات پیش آمده در سالهای دهه شصت شمسی انقلاب اسلامی ایران مد و مدگرایی با رکود مواجه شد اما در همان سالهای اوایل انقلاب صنعت سوزن دوزی و البسه زنان بلوچ با وجود تحولات و دگرگونی ها و ایجاد تغییر در ذائقه جامعه به گل سرسبد بازارهای مد و لباس داخلی و خارجی تبدیل شد ومورد پسند و سلیقه دوستداران صنایع دستی ایرانی قرار گرفت.
به گفته برخی پژوهشگران تا سالهای 65 و66 خرید محصولات سوزن دوزی و هنر دست زنان بلوچ در بازارهای جهانی از سطح قابل قبولی برخوردار بوده است بطوری که فرانسه با بیشترین خرید مقام اول،آلمان دوم،آمریکا سوم و کشورهای ژاپن،سوئیس،انگلیس و ایتالیا در رده های بعدی خرید محصولات سوزن دوزی بلوچ قرار داشته اند.
